Co dzieje się z mózgiem, gdy śpimy: naukowcy rozwiązali zagadkę

Ciało ludzkie, choć wydaje się, że zostało zbadane w górę i w dół, wciąż kryje setki nierozwiązanych tajemnic. Większość z nich, oczywiście, odnosi się do działalności mózgu, całkowicie unikalny organ, który ewoluował do punktu, w którym może zobaczyć w głębi przestrzeni i do najmniejszych szczegółów atomu.

Ale jedną z tajemnic mózgu, jak się wydaje, zaczynamy stopniowo rozwikłać. Według Live Science, naukowcy dowiedzieli się już całkiem sporo o tym, czym jest sen, dlaczego go potrzebujemy i co dzieje się z naszymi mózgami, kiedy śpimy.

Po pierwsze, sen jest zdecydowanie bardzo ważny. Tak ważny, w rzeczywistości, że został znaleziony u wszystkich zwierząt, które naukowcy obserwowali. Nawet muszki owocowe, glisty i meduzy śpią, jak twierdzi dr David Risen, profesor nadzwyczajny neuronauki na Uniwersytecie Pensylwanii. A skoro ewolucja zachowała sen dla wszystkich zwierząt, mimo że podczas snu jesteśmy bezbronni wobec drapieżników i w zasadzie tracimy czas, to jego znaczenie jest naprawdę wielkie.

Sen, lub próba zaśnięcia, zajmuje jedną trzecią naszego życia. A przy braku snu zaczynamy słabo funkcjonować - nasza szybkość reakcji i zdolności poznawcze gwałtownie spadają, nawet jeśli nie wyśpimy się tylko raz. Dlatego, jak podaje Risen, naukowcy dochodzą do wniosku, że to właśnie mózg jest najważniejszy w kwestii snu.

{"imgSrc": "https://i.obozrevatel.com/gallery/2022/2/10/cat-g520778be41920.jpg", "imgWidth":1920, "imgHeight":1371, "title": "Sen powinien być regularny.", "sourceTxt": "pixabay.com", "alt":"}

Wyróżniamy dwie fazy snu - wolną i szybką. W wolnym śnie fale aktywności mózgu zanikają, mięśnie się rozluźniają, a oddech zwalnia. A kiedy nadchodzi szybka faza, aktywność mózgu wzrasta do poziomu zbliżonego do poziomu czuwania. Badania wykazały, że sen REM stanowi od 20% do 25% czasu snu i to właśnie podczas tej fazy mamy najbardziej żywe i fantastyczne sny.

Według amerykańskiego National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS), podczas fazy szybkiej aktywowane jest wzgórze, duża masa szarej materii znajdująca się w środku mózgu. Naukowcy z instytutu sugerują, że to ono wysyła nam obrazy, dźwięki i inne wrażenia, które wypełniają nasze sny.

Jednocześnie klinika badawcza Johns Hopkins Medicine twierdzi, że neuroprzekaźnik acetylocholina, którego poziom gwałtownie wzrasta podczas czuwania, jest aktywny podczas snu REM. Naukowcy uważają, że substancja ta pomaga mózgowi zachować informacje zebrane i zapamiętane podczas snu. Prawdopodobnie dlatego nauka tuż przed pójściem spać jest często tak skuteczna.

Ponadto podczas snu mózg "bierze kąpiel" z płynu mózgowo-rdzeniowego i krwi. Do takiego wniosku doszli autorzy badania opublikowanego w 2019 roku w czasopiśmie Science. Zrozumienie natury tych cykli prania mózgu mogłoby prawdopodobnie pomóc w badaniu zaburzeń związanych z wiekiem i zaburzeń, które często wiążą się z zaburzeniami snu, w tym autyzmu i choroby Alzheimera.

{"imgSrc": "https://i.obozrevatel.com/gallery/2022/2/4/people-g13061c22b1920.jpg", "imgWidth":1920, "imgHeight":1280, "title": "It's not yet clear whether lack of sleep causes diseases or diseases disrupt sleep", "sourceTxt": "Pixabay", "alt":"}

Według profesora Reisena, mózg nie przestaje pracować podczas snu, utrzymując nas przy życiu, ale ma pewne specjalne zadania podczas snu. Na przykład to właśnie w tym czasie produkowany jest hormon wzrostu, oczyszczane są odpady metaboliczne i zmienia się siła połączeń neuronowych.

W badaniu, które ujrzało światło dzienne w 2017 roku w czasopiśmie Nature Medicine, stwierdzono więc, że niedobór snu zaburza zdolność komórek mózgowych do komunikowania się ze sobą. A to pociąga za sobą upośledzenie pamięci i percepcji wzrokowej. Główny autor badania, dr Itzhak Fried, profesor i dyrektor programu chirurgii padaczki na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles, zauważył, że deprywacja snu pozbawia również neurony zdolności do prawidłowego funkcjonowania.

Ponadto udowodniono już, że zaburzone wzorce snu są związane z negatywnymi skutkami, takimi jak rozwój cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia, otyłości, depresji i innych chorób. Jest jednak zbyt wcześnie, aby stwierdzić, czy brak snu prowadzi do chorób somatycznych, czy odwrotnie. "Istnieje wiele obserwowalnych złych warunków zdrowotnych, które korelują ze słabym lub niewystarczającym snem, ale trudno jest stwierdzić, czy słaby sen powoduje te problemy. Na przykład możliwe jest, że bardzo wczesna demencja powoduje słaby sen, a nie odwrotnie" - stwierdza prof. Risen.

Powiedział też Live Science, że nadal nie jest do końca jasne, dlaczego śpimy i jak to robimy. "Które ośrodki mózgowe są zaangażowane w inicjację, utrzymanie i zakończenie snu? Jakie substancje chemiczne w mózgu są zaangażowane? Jak mózg przełącza się z szybkiego snu na wolny sen?", naukowiec wymienił tylko kilka pytań. Nauka musi jeszcze rozgryźć te zawiłości.

Jak napisał OBOZREVATEL, niektóre pokarmy mogą zakłócać zdrowy sen. Lepiej ich unikać, dzięki czemu można szybciej zasnąć i nie budzić się w środku nocy.