W ZSRR istniały zamknięte miasta: jakie tajemnice skrywały i dlaczego nie było ich na mapie

Historia Związku Radzieckiego jest pełna tajemnic, a jedną z nich są zamknięte miasta, które zostały wykreślone ze wszystkich map i otoczone drutem kolczastym przez wojsko. Są one również znane jako ZATO (zamknięta formacja administracyjno-terytorialna).

OBOZ.UA zebrał informacje o tym, dlaczego istnienie tych miast było przemilczane, a dostęp do nich ściśle ograniczony. Jakie tajemnice skrywały i dlaczego nie wolno było o nich mówić?

W zamkniętych miastach wrzała praca nad najważniejszymi projektami ZSRR. Zaangażowano się w ściśle tajne prace rozwojowe w dziedzinie atomistyki, kosmosu, wojskowości i przeprowadzono testy, na przykład wąglika, bomb atomowych i materiałów radioaktywnych.

Życie w ZATO

Nic dziwnego, że takich ściśle tajnych miast nie można było znaleźć na mapach, więc nie można było ich opuścić ani się tam przenieść. Były one jednak otoczone ze wszystkich stron ogrodzeniem z drutu kolczastego, z punktami kontrolnymi przy wszystkich wejściach i wyjściach.

Mieszkańcy zamkniętych miast podpisali specjalne dokumenty o zachowaniu poufności. Naruszenie tych umów mogło prowadzić do odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności karnej.

Miasto można było opuścić tylko w przypadku podróży służbowych lub wakacji, ale tylko krewni stałych mieszkańców mogli do niego wjechać.

Jednak w nagrodę za niedogodności mieszkańcy ZATO otrzymali szereg przywilejów. Mieli dostęp do rzadkich towarów, kwitnącej sfery społecznej, medycyny, edukacji i 20-procentowych podwyżek płac.

Po upadku ZSRR zamknięte miasta otrzymały nazwy zamiast kodów numerycznych, a wiele z nich straciło swój tajny status.

Arzamas-16 (zamknięty ośrodek nuklearny Sarow)

W latach 50. mieszkańcy tego miasta faktycznie żyli w izolacji, nie mogąc opuścić jego terytorium nawet na wakacje. Wynika to z faktu, że to właśnie tutaj prowadzono prace nad stworzeniem bomby atomowej.

Do dziś dawny Arzamas-16, obecnie ośrodek nuklearny Sarow, jest pilnie strzeżony i uważany za zamknięte miasto.

Krasnojarsk-26 (Żeleznogorsk).

W 1950 r. więźniowie Gułagu zostali zwerbowani do budowy obiektów do produkcji satelitów kosmicznych oraz tajnego zakładu górniczego i chemicznego, który produkował pluton klasy zbrojeniowej.

Miasto, w którym wszystko to się znajdowało, nadal ma status ZATO, ale przedsiębiorstwa koncentrują się na przerobie i przechowywaniu zużytego paliwa jądrowego.

Czelabińsk-40 lub Czelabińsk-65 (Oziersk)

Miasto zostało założone podczas budowy niesławnej fabryki chemicznej Mayak, która produkowała radioaktywne izotopy. W 1957 r. doszło tam do wycieku odpadów radioaktywnych, co zagroziło życiu 270 000 osób.

Obecnie jest nadal zamknięty, ale zakład chemiczny został ponownie wykorzystany do przetwarzania zużytych odpadów jądrowych.

Tomsk-7 (Siewiersk).

Jest to najbardziej zaludnione ZATO. Zostało zbudowane przez ponad 20 000 skazanych przestępców na początku lat 50-tych, aby służyć syberyjskim zakładom chemicznym do produkcji wysoko wzbogaconego uranu i plutonu do produkcji broni.

Nieco później, w 1958 roku, w mieście zbudowano drugą na świecie syberyjską elektrownię atomową, która działała do 2008 roku.

Czelabińsk-70 (Śnieżynsk).

To właśnie w Czelabińsku-70 powstała największa na świecie bomba termojądrowa, znana jako "Kuzkin Matka" lub "Car Bomba".

Wcześniej OBOZ.UA opowiedział, dlaczego w ZSRR dzieci były często bite i wysyłane na lato do obozów pracy.

Subskrybuj kanały OBOZ.UA w Telegramie i Viberze, aby być na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami.